Σκακιστικός Όμιλος
Θεματική ομίλου
Πνευματικά παιχνίδια- σκάκι
Αναγκαιότητα – Στόχοι
«Το σκάκι είναι η γυμναστική του μυαλού» (Blaise Pascal, 1623-1662).Η Starr (2013) ισχυρίζεται ότι: «Με την εισαγωγή του σκακιού στην εκπαίδευση θα βελτιωθούν οι οπτικο-χωρικές ικανότητες αλλά και η λογική σκέψη, η στρατηγική και οι δεξιότητες των μαθητών και αυτό θα γίνει με διασκέδαση». Άλλωστε, σύμφωνα με τον Ζυγουρίτσα (2013), «το παιχνίδι δεν είναι απαραιτήτως αστείο» και «η μάθηση δεν είναι απαραιτήτως σοβαρή». Το παιχνίδι προστατεύει τον εκπαιδευόμενο από τις συνέπειες που οι πράξεις του θα είχαν στον πραγματικό κόσμο και μπορεί να του επιτρέψει μία διερευνητική και μεταγνωσιακή προσέγγιση στο χειρισμό προβλημάτων. Η εμπειρία με το παιχνίδι προσφέρει στο μαθητή τρόπους να σκεφτεί σχετικά με κάποια προβλήματα τα οποία θα μπορεί να αντιμετωπίσει στο μέλλον.
Στόχος του ομίλου είναι να καλλιεργήσει την αγάπη των παιδιών για το παιχνίδι, ένα πνευματικό άθλημα.
Να εντοπίσουν οι μαθητές-τριες και να εμπεδώσουν τους βασικούς κανόνες /να ανακαλέσουν τις γνώσεις τους για το σκάκι.
Να κατανοήσουν και να προσεγγίσουν το σκάκι διαθεματικά.
Να αναλύσουν, να διακρίνουν και να αναδείξουν γνωστικές και μεταγνωστικές δεξιότητές τους.
Να συνεργάζονται, να αξιολογούν και να αξιοποιούν τις αποφάσεις τους μέσω δομημένης κριτικής σκέψης.
Εκπαιδευτικοί – παιδαγωγικοί στόχοι
Ανάπτυξη γνώσεων και δεξιοτήτων, καλλιέργεια ενδιαφερόντων και κλίσεων, ενθάρρυνση δημιουργικής απασχόλησης και ελεύθερης έκφρασης, εμπλουτισμός των ευκαιριών, τρόπων και μέσων για ψυχαγωγία.
Προσδοκώμενα οφέλη από τη λειτουργία του ομίλου
- Οι μαθητές και οι μαθήτριες θα αγαπήσουν το σκάκι. Όπως έχει αποδειχθεί, σε πλήθος στοχευμένων ερευνών, με τη βοήθεια του σκακιστικού παιχνιδιού οι μαθητές μπορούν να βοηθηθούν στην επίλυση μαθηματικών και όχι μόνο προβλημάτων, στη γλώσσα, σε κοινωνικές και γνωστικές δεξιότητες, στη μνήμη, στην αυτοσυγκέντρωση, στην κοινωνικοποίηση, στη συμπεριφορά κ.α.
- Θα αναπτυχθεί η κριτική, η βιωματική -ανακαλυπτική μάθηση, η ομαδοσυνεργατική μάθηση, η καθοδηγούμενη διερεύνηση αλλά και η παιγνιώδης προσέγγιση. Το σκακιστικό παιχνίδι θα παρουσιαστεί στους μαθητές με παιγνιώδη και ευχάριστο τρόπο και θα εμπλουτιστεί με παράλληλες δράσεις.
- Το σκάκι είναι ένα παιχνίδι κανόνων. Το παιχνίδι με κανόνες έχει ένα σύστημα κανόνων που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο ο παίκτης μπορεί να κερδίσει ή να χάσει. Τα παιχνίδια κανόνων είναι οι δραστηριότητες που δίνουν ένα ξεχωριστό χρώμα στην ομαδική ζωή. Οι κανόνες δεν επιβάλλονται αλλά πηγάζουν αυθόρμητα από την ανάγκη της συνεργασίας και της ομαλής εξέλιξης του παιχνιδιού. Έτσι το παιδί αποκτά πλήρη συνείδηση του αντιπάλου του, τον αναγνωρίζει ως ανώτερο όταν κερδίζει αλλά και όταν χάνει δεν παύει να τον θεωρεί φίλο του. Μέσα από τα παιχνίδια κανόνων τα παιδιά μαθαίνουν να αναλαμβάνουν τις ευθύνες και τις αρμοδιότητές τους και να δημιουργούν κοινωνικές ή διαπροσωπικές σχέσεις
- Τα δύο βασικότερα χαρακτηριστικά του σκακιού είναι η παντελής έλλειψη τύχης και η δυνατότητα πλήρους πληροφόρησης των δεδομένων. Δεν είναι απλώς ένα παιχνίδι, αλλά ένα σύνολο από αξιόλογες και χρήσιμες για τη ζωή πνευματικές ιδιότητες, που μπορούν μέσω αυτού να αποκτηθούν. Οι ιδιότητες μπορούν να εξελιχθούν και να γίνουν συνήθειες οι οποίες ποτέ δεν μας εγκαταλείπουν, γιατί το σκάκι έχει μεν υπόσταση παιχνιδιού αλλά εμπεριέχει στοιχεία, τέχνης (δημιουργικότητα), επιστήμης (στον τρόπο μελέτης του) και αθλήματος (συναγωνισμός). Στο σκάκι έχουμε μια συνεχή διαδικασία κρίσης, σύγκρισης και δημιουργικής σκέψης, σε όλα τα επίπεδα, που απαιτεί αυτοσυγκέντρωση. Πρόκειται για μια πορεία αυτογνωσίας, που τις περισσότερες φορές δεν γίνεται συνειδητά, γι’ αυτό μπορεί να ωφελήσει παιδιά μικρής ηλικίας ή άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, όπως άτομα με προβλήματα αυτοσυγκέντρωσης και προσήλωσης. Το παιδί, μέσω του σκακιστικού παιχνιδιού, συνηθίζει να παίρνει αποφάσεις για θέματα όπου οι σημαντικότερες παράμετροι μεταβάλλονται διαρκώς, οπότε καταπολεμά την αναποφασιστικότητα, καθώς και το άσκοπο χάσιμο χρόνου, ενισχύοντας έτσι την αποτελεσματικότητά του. Η ανάλυση και η εμβάθυνση της σκακιστικής σκέψης προϋποθέτει και άρα αναπτύσσει αναλυτικό τρόπο σκέψης.
- Κοινό: Μαθητές- τριες όλων των τάξεων
Ενέργειες & χρονοδιάγραμμα υλοποίησης
Εβδομαδιαίες δίωρες συναντήσεις, πορεία εκμάθησης- συνεργασία με Κατερινιώτες πρωταθλητές Ελλάδος ( Βαρδάκας, Παπαγιάννης) και τον Σ.Ο. Κατερίνης
(Κανόνες του σκακιού – Οι κινήσεις- Βασικά ανοίγματα-Βασικά Φινάλε- Σκακιστικά Διαγράμματα-Ψηφιακά εργαλεία, Γνώσεις για την ιστορία του σκακιού-Παγκόσμιοι πρωταθλητές στο σκάκι).
Λογοτεχνία για το σκάκι (K.Π. Kαβάφης, Μ. Αναγνωστάκης, Μ. Στασινόπουλος κ.ά)
Σιμουλτανέ με πρωταθλητές σκακιού
Τουρνουά σκακιού την ημέρα κατά της σχολικής βίας
Πόροι – μέσα – ερευνητικά εργαλεία
Σκακιέρες και Σκακιστικά κομμάτια. Χρήσιμη θα ήταν η κατασκευή επιδαπέδιας σκακιέρας
Σκακιστικές ψηφιακές εφαρμογές
Σκακιστικά βιβλία
Λογοτεχνικά βιβλία
Κριτήρια επιτυχίας της Δράσης
Αν πραγματοποιηθούν τα μαθήματα και ο σχεδιασμός για τουρνουά, εάν οι μαθητές-τριες εξοικειωθούν με τους κανόνες του παιχνιδιού, χαίρονται να παίζουν, ενδιαφέρονται να συνεχίσουν να παίζουν και θελήσουν να κινητοποιήσουν περισσότερα παιδιά να ενδιαφερθούν για τη συνέχεια λειτουργίας του ομίλου, θα θεωρήσουμε ότι η δράση πέτυχε τον στόχο της.
Διαδικασίες αξιολόγησης της Δράσης
Ερωτηματολόγια- παρατήρηση
Υπεύθυνοι Εκπαιδευτικοί:
Καραβίδα Ξανθίππη ΠΕ02 (Διευθύντρια)